Trở Lại Ban Mê Thuộc

Trôû laïi traän Ban Meâ Thuoät

Nhaân kyû nieäm 30 naêm ngaøy chieám Ban Meâ Thuoät, trong moät cuoäc phoûng vaán ñaêng treân nhaät baùo Nhaân Daân cuûa Ñaûng CSVN soá ra ngaøy 10.3.1975, Thöôïng Töôùng Hoaøng Minh Thaûo, Tö Leänh Maët Traän Taây Nguyeân, ñaõ noùi raèng sôû dó Buoân Ma Thuoät ñöôïc löïa choïn vì ñaây laø ñieåm maø löïc löôïng mieàn Nam Vieät Nam ít chuù yù hôn, coù nhieàu sô hôû vaø thuaän lôïi cho caùc ñôn vò lôùn hoaït ñoäng. Hôn nöõa, mieàn Nam Vieät Nam vaø caû caùc coá vaán Myõ vaãn tin raèng mieàn Baéc chöa ñuû söùc ñöa quaân vaøo Buoân Ma Thuoät vaøo thôøi ñieåm ñoù.

Khi ñöôïc ñaøi BBC phoûng vaán, Töôùng Thaûo traû lôøi coøn teä hôn, oâng chæ laëp laïi nhöõng luaän ñieäu boá leáu boá laùo cuõ ñaõ loãi thôøi khieán ngöôøi nghe phaûi böïc mình, neân chaúng cho bieát theâm ñöôïc gì. Ñieàu naøy cuõng deã hieåu thoâi: Töôùng Hoaøng Minh Thaûo laø caáp thöøa haønh, chæ ñaâu ñaùnh ñoù, coù trình ñoä vaên hoùa thaáp vaø chæ coù taàm nhìn chieán thuaät, neân khoâng theå bieát ñöôïc keá hoaïch cuûa Boä Chính Trò vaø Quaân UÛy Trung Öông ôû Haø Noäi nhö theá naøo.

Caùch ñaây 15 naêm, khi môùi ñeán Hoa Kyø, chuùng toâi ñaõ vieát moät baøi ñaàu tieân veà traän ñaùnh Ban Meâ Thuoät ñaêng treân baùo Thôøi Luaän ôû Los Angeles, caên cöù vaøo caùc cuoäc phoûng vaán caùc nhaân chöùng ôû trong tuø. Baøi ñoù ñaõ laøm ñaûo ngöôïc laïi caùch nhìn veà nhöõng ngaøy ngaøy cuoái cuøng cuûa Vieät Nam Coäng Hoøa. Tröôùc ñoù, moät soá ngöôøi ñi tröôùc, nhaát laø Phaïm Huaán, cöù nghó raèng caùc nhaân chöùng seõ khoâng bao giôø tôùi ñöôïc ñaát Myõ, neân ñaõ vieát phòa söû moät caùch thoaûi maùi!

Nay ñaõ 30 naêm, thôøi gian ñuû ñeå cho chuùng ta söu taàm taøi lieäu, gaïn loïc vaø suy nghó ñeå trình baøy laïi vaán ñeà moät caùch chính xaùc hôn. Tuy nhieân, muoán trình baøy traän Ban Meâ Thuoät moät caùch ñaày ñuû, phaûi vieát ít nhaát 10 soá baùo. Hoâm nay, nhaân soá kyû nieäm 30 naêm ngaøy maát mieàn Nam Vieät Nam, chuùng toâi chæ xin trình baøy nhöõng neùt chính ñeå giuùp ñoäc giaû theo doõi moät caùch deã daøng hôn.

KEÁ HOÏACH CUÛA COÄNG QUAÂN

Nhö chuùng toâi ñaõ noùi trong soá baùo ra ngaøy 11.3.2005, muoán chieám mieàn Nam moät caùch nhanh choùng, keá hoaïch cuûa Haø Noäi laø phaûi ñaùnh thaúng vaøo Saøi Goøn, ñaàu naõo cuûa mieàn Nam, boû qua caùc tænh mieàn Trung. Muoán thöïc hieän ñieàu doù, Töôùng Vaên Tieán Duõng cho bieát Haø Noäi ñaõ quyeát ñònh cho laøm laïi con ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn, töùc quoác loä 14, baét ñaàu töø Khe Hoù ôû Quaûng Trò, xuoáng taän Taø Thieát ôû Bình Long, töùc vuøng Chieán Khu Ñ. Coâng trình naøy ñaõ ñöôïc khôûi söï töø naêm 1973, xöû duïng khoaûng 30.000 boä ñoäi vaø thanh nieân xung phong. Khi laøm con ñöôøng naøy, coù hai caùi choát phaûi nhoå môùi coù theå khai thoâng ñöôïc, ñoù laø Thöôøng Ñöùc ôû phía taây Ñaø Naüng vaø Ñöùc Laäp, ôû phía taây Ban Meâ Thuoät.

Trong cuoán “Keát Thuùc Cuoäc Chieán Tranh 30 Naêm” Töôùng Traàn Vaên Traø cho bieát vaøo thaùng 10 naêm 1974, oâng vaø Phaïm Huøng ra Baéc hoïp, Boä Chính Trò ñaõ ra leänh taïi Nam Taây Nguyeân phaûi môû haønh lang chieán löôïc ñoaïn Ñöùc Laäp cho thoâng suoát. Naêm 1976 seõ baét ñaàu ñaùnh lôùn.

Taïi sao phaûi chieám Ñöùc Laäp?

Ñöùc Laäp thuoäc tænh Quaûng Ñöùc, moät tænh naèm ôû phía nam Ban Meâ Thuoät vaø saùt vuøng ngaû ba bieân giôùi Vieät – Mieân- Laøo. Naêm 1910, moät ngöôøi Phaùp teân laø Henri Maitre ñi thaùm hieåm vuøng Taây nguyeân ñaõ khaùm phaù ra vuøng ba bieân giôùi naøy. Nhöng khi ngöôøi Phaùp ñeán laäp caùc caên cöù taïi ñaây thì bò ngöôøi Thöôïng choáng traû raát quyeát lieät. Naêm 1932, Ñaïi UÙy Mallard töø Bandon thuoäc tænh Darlac, ñaõ theo soâng Dak Dam ñi leân vaø khaùm phaù ra vuøng DAKMIL naèm saùt vuøng Tam Bieân laø nôi coù ñaát raát toát, neân xin bình ñònh vaø laäp moät ñoàn taïi ñaây ñeå kieåm soaùt vaø khai thaùc. Sau ñoù, Phaùp ñaõ cho laøm moät lieân tænh loä noái lieàn Bandon vôùi Darmil daøi 55 caây soá vaø ñaët teân laø Lieân tænh loä 6. Vuøng Dakmil laø quaän Ñöùc Laäp sau naøy.

Quoác loä 14, sau khi chaïy qua Ban Meâ Thuoät, ñaõ ñi vaøo Ñöùc Laäp roài chia thaønh hai nhaùnh, moät nhaùnh ñi thaúng qua Phöôùc Long vaø Bình Long, noái lieàn vôùi ñaàu quoác loä 13, moät nhaùnh ñi veà Gia Nghóa roài queïo qua Kieán Ñöùc, vaøo Phöôùc Long vaø goïi laø quoác loä 14B.

Naêm 1959, khi caùc hoaït ñoäng cuûa Coäng quaân gia taêng ôû vuøng Cao Nguyeân vaø Chieán Khu Ñ, chính phuû Ngoâ Ñình Dieäm ñaõ quyeát ñònh thaønh laäp tænh Quaûng Ñöùc ñeå kieåm soaùt vuøng Tam Bieân vaø chaën ñöôøng ñi xuoáng Chieán Khu Ñ cuûa Coäng quaân. Tænh naøy goàm 3 quaän laø Kieán Ñöùc, Khieâm Ñöùc vaø Ñöùc Laäp. Tænh lî ñaët taïi Gia Nghóa.

Ñeå khai thoâng Thöôøng Ñöùc, trong hai thaùng 7 vaø 8 naêm 1974, Coäng quaân ñaõ huy ñoäng gaàn 3 sö ñoaøn thieän chieán ñeå thanh toaùn caùi choát naøy. Sau ñoù, Coäng quaân laøm khuùc ñöôøng 14 töø Quaûng Nam ñeán Phöôùc Long ôû caû hai chieàu cuøng moät luùc, moät chieàu töø Phöôùc Long ñi leân Quaûng Ñöùc vaø moät chieàu töø Quaûng Nam ñi vaøo. Taïi khuùc Kontum, Pleiku vaø Ban Meâ Thuoät, Quaân Löïc VNCH ñang traàn ñoùng treân quoác loä 14, neân Coäng quaân phaûi laøm con ñöôøng thöù hai ñi voøng sau Kontum, Pleiku vaø Ban Meâ Thuoät ñeå vaøo Quaûng Ñöùc vaø ñaët teân laø Quoác loä 14A. Khi tôùi Ñöùc Laäp, con ñöôøng bò keït ôû ñaây neân Coäng quaân phaûi thanh toaùn Ñöùc Laäp baèng moïi giaù. Tuy nhieân, chieám xong Ñöùc Laäp maø muoán giöõ vöõng caùi choát naøy, phaûi chieám luoân Ban Meâ Thuoät vì töø Ban Meâ Thuoäc, quaân löïc VNCH coù theå ñaùnh chieám laïi.

Ban Meâ Thuoät laø tænh lî cuûa tænh Darlac, coù ñoä cao khoaûng 536 thöôùc vaø caùch Saøi Goøn 353 caây soá. Vuøng ñaát naøy ngaøy xöa thuoäc saéc toäc Rhadeù Kpa, do tuø tröôûng Ama Y Thuoät cai quaûn (coù saùch vieát laø Maya Thuoät). Theo truyeàn tuïng, tröôùc ñaây Ban Meâ Thuoät ñöôïc goïi laø Buoân Ma Thuoät, vì theo thoå ngöõ cuûa saéc toäc Rdadeù, Buoân coù nghóa laø laøng hay aáp, Ma laø oâng, coøn Thuoät laø teân rieâng. Buoân Ma Thuoät laø laøng cuûa oâng Thuoät. Naêm 1923 tænh Darlac ñöôïc thaønh laäp vaø ñaët döôùi quyeàn cai trò cuûa Coâng Söù Sabatier. Ñaây laø moät vuøng ñaát phì nhieâu vaø laø cöûa ngoû quan troïng cuûa ñöôøng giao thoâng töø Taây Nguyeân xuoáng Nam Phaàn.

KHOÂNG NHAÄN RA KEÁ HOAÏCH CUÛA ÑÒCH

Nhö chuùng toâi ñaõ trình baøy trong soá ra ngaøy 1.4.1975, trong cuoäc hoïp vaøo ñaàu thaùng 10 naêm 1974 taïi Dinh Ñoäc Laäp, Töôùng Phaïm Vaên Phuù ñaõ nhaän ñònh: “Ñoái phöông coù theå ñaåy noã löïc chính vaøo vieäc ñaùnh maïnh Kontum – Pleiku, caét ñöôøng 14, ñöôøng 19 (noái Quy Nhôn vôùi Pleiku).”

OÂng khoâng tieân ñoaùn ñöôïc Coäng quaân seõ ñaùnh Ñöùc Laäp vaø Ban Meâ Thuoät ñeå khai thoâng ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn. Coäng quaân khoâng heà ñònh ñaùnh Kontum hay Pleiku nhö oâng ñoaùn.

Töôùng Nguyeãn Vaên Thieäu cuõng khoâng naém vöõng chieán löôïc vaø chieán thuaät cuûa ñòch neân ñaõ nhaän ñònh raát vu vô: “Coù theå Coäng Saûn seõ môû tieán coâng trong Ñoâng – Xuaân, quy moâ lôùn hôn 1972, keùo daøi caû naêm. Muïc tieâu chung nhaèm ñaùnh phaù bình ñònh vaø dieät nguoàn sinh löïc cuûa ta. Coù theå Coäng Saûn ñaùnh chieám Quaûng Trò treân cô sôû coâ laäp Hueá – Ñaø Naüng. Laáy Kontum ñeå aùp löïc Baéc Bình Ñònh, laáy Taây Ninh laøm thuû ñoâ vaø ung thoái ñoàng baèng soâng Cöûu Long.”

Töôùng Traàn Vaên Minh, Tö Leänh Khoâng Quaân, ñaõ baùo caùo raèng theo khoâng aûnh, Coäng quaân ñaõ khai thoâng ñöôïc ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn vaø heä thoáng oáng daãn daàu ñaõ phaùt trieån tôùi taây baéc Beán Giaèng (töùc Thöôøng Ñöùc, Quaûng Nam). Nhöng chaúng ai theøm ñeå yù.

TIN TÖÙC TÌNH BAÙO DOÀN DAÄP

Ñaïi Taù Trònh Tieáu, Tröôûng Phoøng 2 cuûa Quaân Ñoaøn 2, keå laïi raèng nhôø heä thoáng truyeàn tin ñieän töû, Quaân Ñoaøn 2 VNCH ñaõ môû ñöôïc haàu heát caùc khoùa maät maõ cuûa Coäng Quaân ñaùnh ñi. Nhôø vaäy, töø thaùng 12 naêm 1974 Quaân Ñoaøn 2 ñaõ bieát ñöôïc Coäng quaân ñang chuaån bò ñaùnh Ban Meâ Thuoät.

Ñaïi Taù Phuøng Vaên Quang, Trung Ñoaøn Tröôûng Trung Ñoaøn 45 thuoäc Sö Ñoaøn 23 cho bieát moät tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 45 ñang haønh quaân treân quoác loä 14 gaàn quaän Thuaàn Maãn thì moät caùn binh Vieät Coäng ra xin ñaàu thuù. Anh ta khai teân laø Sinh (coù ngöôøi noùi laø Sính), moät só quan truyeàn tin, coù nhieäm vuï baét ñöôøng daây ñieän thoaïi ngang qua quoác loä 14 noái lieàn Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 320 ôû phía taây quoác loä naøy vôùi moät ñôn vò ñang ñoùng ôû quaän Thuaàn Maãn. Khi ñieàu tra thì khaùm phaù ra anh ta chæ laø moät Thöôïng Só chôù khoâng phaûi só quan. Vì giöõ nhieäm vuï truyeàn tin, anh ta bieát khaù nhieàu veà keá hoaïch haønh quaân cuûa Sö Ñoaøn 320 vaø caùc ñôn vò phoái hôïp. Anh cho bieát Sö Ñoaøn 320 ñang ñoùng ôû phía taây quoác loä 14 gaàn quaän Buoân Hoâ vaø ñang chuaån bò ñaùnh Ban Meâ Thuoät. Khi tin naøy ñöôïc baùo veà Quaân Ñoaøn 2, Töôùng Phuù ra leänh Trung Ñoaøn 45 cho moät tieåu ñoaøn haønh quaân luïc soaùt hai beân quoác loä 14, töø Ban Meâ Thuoät ñeán Pleiku ñeå phaùt hieän ñòch. Ñaïi Taù Quang noùi oâng ñaõ cho luïc soaùt nhöng khoâng thaáy gì. Sau naøy oâng tieát loä raèng tieåu ñoaøn ñoù chæ luïc soaùt moãi beân quoác loä 14 khoaûng 1 caây soá, trong khi Sö Ñoaøn 320 ñoùng xa quoác loä ñeán 5 caây soá neân khoâng theå phaùt hieän ñöôïc. Khi khoâng khaùm phaù ra ñòch, teân Sinh ñoàng yù höôùng daãn tröïc thaêng ñeán treân vuøng Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 320 ñang ñoùng. Ñaïi Taù Quang noùi raèng theo söï chæ daãn cuûa teân Sinh, oâng ñaõ nhìn thaáy phía döôùi caùc cô sôû chöùng minh coù ñòch ñang ñoùng quaân taïi ñoù vaø ñaõ baùo caùo cho Töôùng Phuù bieát.

Maëc daàu coù tin Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 320 ñaõ chuyeån töø Kontum veà phía baéc Ban Meâ Thuoät, nhöng cô quan truyeàn tin cuûa Quaân Ñoaøn 2 cho bieát hoï vaãn nhaän ñöôïc caùc tín hieäu truyeàn tin cuûa Sö Ñoaøn naøy phaùt ñi töø moät caên cöù ôû Kontum. Caên cöù vaøo baùo caùo naøy, Töôùng Phuù cho raèng Sö Ñoaøn 320 vaãn coøn taïi Kontum vaø nhöõng lôøi khai cuûa teân Sinh chæ laø moät keá nghi binh cuûa ñòch ñeå ñaùnh Pleiku.

Trong thöïc teá, Sö Ñoaøn 320 ñaõ chuyeån veà phía baéc Ban Meâ Thuoät nhöng tieáp tuïc cho phaùt caùc tín hieäu truyeàn tin töø Kontum ñeå ñaùnh laïc höôùng.

Ñaàu thaùng 2/1975, Phoøng 2 Quaân Ñoaøn khaùm phaù ra moät thoâng baùo cuûa Coäng quaân veà cuoäc hoïp vaøo ngaøy 1.2.1975 cuûa Tö Leänh caùc Sö Ñoaøn 320, F.10 vaø 968 taïi vuøng phía taây Ñöùc Cô ñeå khai trieån chieán dòch 275. Thoâng baùo naøy do moät ngöôøi teân Tuaán kyù teân. Tuaán laø moät trong nhöõng bí danh cuûa Vaên Tieán Duõng.

Moät nöõ du kích hoài chaùnh ôû Ban Meâ Thuoät cho bieát Trung Ñoaøn 25 cuûa Coäng quaân ñaõ ñöôïc leänh aên Teát tröôùc ñeå chuyeån quaân veà vuøng Khaùnh Döông ôû phía ñoâng Ban Meâ Thuoät vaø moät soá ñôn vò thuoäc Sö Ñoaøn F.10 ñaõ coù maët xung quanh quaän Ñöùc Laäp, phía taây nam Ban Meâ Thuoät. Caùc thôï röøng baùo caùo hoï thaáy nhieàu ñôn vò Coäng quaân laån quaån trong vuøng phía baéc vaø phía taây Ban Meâ Thuoät... Nhöõng tin töùc naøy cho thaáy Coäng quaân ñang chuaån bò ñaùnh Ban Meâ Thuoät.

Trung Taù Ngoâ Vaên Xuaân, Trung Ñoaøn Tröôûng Trung Ñoaøn 44, cho bieát vaøo Teát AÁt Maõo (1975), Trung Ñoaøn 44 ñang ñoùng ôû caên cöù 801, caùch tænh lî Pleiku khoaûng 20 caây soá veà höôùng taây baéc, ñaõ ñöôïc Quaân Ñoaøn 2 chæ ñònh tieáp ñoùn Toång Thoáng ñeán aên Teát. Ñuùng 12 giôø tröa ngaøy moàng moät Teát (11.2.1975), Toång Thoáng töø Boä Tö Leänh Quaân Ñoaøn 2 ñeán Trung Taâm Haønh Quaân cuûa Trung Ñoaøn 44 baèng tröïc thaêng cuøng vôùi caùc Töôùng Traàn Vaên Trung, Leâ Nguyeân Khang vaø Phaïm Vaên Phuù. Taïi ñaây, Trung Taù Ñieàu Ngoïc Chuy, Tröôûng Phoøng 2 Sö Ñoaøn 23, ñaõ trình baøy veà tình hình chung cuûa caùc khu vöïc traùch nhieäm ñang do Sö Ñoaøn 23 traán giöõ, ñaëc bieät nhaán maïnh ñeán chi tieát veà cung töø cuûa moät caùn binh coäng saûn thuoäc Sö Ñoaøn 320 ra ñaàu thuù cho bieát roõ caùc chi tieát ñòch ñang chuaån bò ñaùnh Ban Meâ Thuoät. Toång Thoáng coù veõ ñaêm chieâu roài quay laïi hoûi Töôùng Phuù. Töôùng Phuù nhaän ñònh raèng coù theå Vieät Coäng ñöa ra moät keá traù haøng nhaèm ñaùnh laïc höôùng chuù yù cuûa ta. Theo oâng, Pleiku laø ñieåm, Ban Meâ Thuoät chæ laø dieän, bôûi vì Pleiku coù cô sôû ñaàu naõo laø BTL Quaân Ñoaøn 2. Neáu ñòch tieâu dieät ñöôïc cöù ñieåm naøy, chuùng seõ deã daøng laøm chuû ñöôïc toaøn boä Cao Nguyeân vaø toûa xuoáng khu vöïc duyeân haûi. Toång Thoáng Thieäu suy nghó trong giaây laùt, roài ra leänh cho Töôùng Phuù ñöa toaøn boä Sö Ñoaøn 23 veà laïi Ban Meâ Thuoät. Toång Thoáng noùi ñòa theá Pleiku laø khu vöïc troáng traûi, bao goàm nhieàu ñoài thaáp vaø troïc, coù taàm quan saùt roäng, ñòch khoâng bao giôø daùm ñöông ñaàu treân nhöõng khoaûng troáng nhö vaäy. Toång Thoáng höùa seõ cho theâm moät Lieân Ñoaøn Bieät Ñoäng Quaân ñeå laøm löïc löôïng tröø bò. Töôùng Phuù ñaùp: “Xin tuaân leänh!”

Sau khi nghe thuyeát trình, Toång Thoáng Thieäu khoâng ñi Kontum nhö ñaõ döï ñònh maø ñeán Ban Meâ Thuoät vaø Quaûng Ñöùc ñeå thaêm vaø uûy laïo caùc binh só.

Ñaïi Taù Trònh Tieáu cho bieát ngaøy 15.2.1975, Töôùng Phuù ñaõ môû moät cuoäc hoïp taïi Quaân Ñoaøn 2 ñeå kieåm ñieåm tình hình trong Quaân Khu 2, coù Laõnh Söï Myõ ôû Nha Trang leân tham döï. Ñaïi Taù Tieáu ñaõ trình baøy theâm caùc taøi lieäu cho bieát ñòch seõ ñaùnh Ban Meâ Thuoät, nhöng Töôùng Phuù cöù chaàn chôø, khoâng chòu ra leänh chuyeån quaân.

Trung Taù Ngoâ Vaên Xuaân cho bieát ñeán ngaøy 17.2.1975 Töôùng Phuù môùi trieäu taäp phieân hoïp ñeå ñaët keá hoaïch chuyeån quaân veà Ban Meâ Thuoät theo leänh Toång Thoáng. Theo keá hoaïch naøy, Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 23 seõ di chuyeån baèng ñöôøng boä, khi qua khu ñeøo Töû Só, Trung Ñoaøn 45 seõ ñi theo thaùp tuøng. Trung Ñoaøn 44 ñôïi moät Lieân Ñoaøn Bieät Ñoäng Quaân ñeán thay theá trong voøng 3 ngaøy vaø seõ ñi sau.

Taùm giôø saùng ngaøy 18.2.1975, ñoaøn quaân taäp trung taïi caên cöù Haøm Roàng ñeå khôûi haønh, nhöng ñeán 11 giôø Töôùng Phuù ra leänh huûy boû vieäc chuyeån quaân. OÂng noùi ñòch seõ ñaùnh Pleiku vaø vieäc ñòch chuyeån quaân quanh Ban Meâ Thuoät laø ñeå nghi binh maø thoâi. Leänh cuûa Töôùng Phuù ñaõ laøm caû Quaân Ñoaøn 2 ngaïc nhieân.

PHOÁI TRÍ LÖÏC LÖÔÏNG CUÛA HAI BEÂN

a) Phoái trí cuûa Quaân Löïc VNCH: Cao Nguyeân Trung Phaàn goàm boán tænh: Kontum, Pleiku, Darlac vaø Quaûng Ñöùc. Töôùng Phaïm Vaên Phuù ñaõ phoái trí quaân ñeå phoøng thuû Cao Nguyeân nhö sau:

1.- Maët traän Kontum: Maët Traän naøy do Ñaïi Taù Phaïm Duy Taát, Chæ Huy Tröôûng Bieät Ñoäng Quaân Quaân Khu 2 chæ huy, goàm coù:

- Lieân Ñoaøn 21 Bieät Ñoäng Quaân vôùi Tieåu Ñoaøn 96 ñoùng ôû ñeøo Chu Pao vaø Tieåu Ñoaøn 72 ñoùng ôû Kontum. Tieåu Ñoaøn 89 bieät phaùi cho Lieân Ñoaøn 6 Bieät Ñoäng Quaân ñoùng taïi nam Kontum.

- Lieân Ñoaøn 22 Bieät Ñoäng Quaân vôùi Tieåu Ñoaøn 95 ñoùng taïi Tröông Nghóa phía taây Kontum, Tieåu Ñoaøn 88 ñoùng taïi Ngoïc Bay ôû phía taây baéc Kontum vaø Tieåu Ñoaøn 62 ñoùng taïi Kontum.

- Lieân Ñoaøn 23 Bieät Ñoäng Quaân vôùi ba Tieåu Ñoaøn 11, 22 vaø 23 ñoùng ôû phía baéc Kontun, doïc theo quoác loä 14.

Veà sau, Boä Toång Tham Möu gôûi Lieân Ñoaøn 6 Bieät Ñoäng Quaân ñeán taéng cöôøng cho Cao Nguyeân vôùi hai Tieåu Ñoaøn 35 vaø 36 ñoùng ôû phía ñoâng vaø ñoâng baéc Kontum. Tieåu Ñoaøn 52 ñöôïc taêng cöôøng cho Lieân Ñoaøn 25 Bieät Ñoäng Quaân taïi Thanh An, Pleiku.

Nhö vaäy coù 4 Lieân Ñoaøn Bieät Ñoäng Quaân traán giöõ Kontum. Töôùng Phuù raát sôï Coäng quaân seõ môû moät cuoäc taán coâng vaøo Kontum nhö “muøa heø ñoû löûa” naêm 1972.

2.- Maët traän Pleiku: Maët traän naøy do Chuaån Töôùng Leâ Trung Töôøng, Sö Ñoaøn Tröôûng Sö Ñoaøn 23 chæ huy, goàm coù:

- Trung Ñoaøn 44 ñoùng ôû caên cöù 801 caùch tænh lî Pleiku 20 caây soá veà phía taây.

- Trung Ñoaøn 45 ñoùng ôû caên cöù Gaàm Ga, phía baéc quaän Thuaàn Maãn, gaàn ñeøo Töû Só, doïc theo quoác loä 14, giöõa Ban Meâ Thuoät vaø Pleiku.

- Lieân Ñoaøn 25 Bieät Ñoäng Quaân vôùi ba Tieåu Ñoaøn 67, 76 vaø 90 ñoùng taïi Thanh An, phía taây Pleiku.

Sau naøy, Boä Toång Tham Möu gôûi theâm Lieân Ñoaøn 4 Bieät Ñoäng Quaân ñeán Pleiku vôùi Tieåu Ñoaøn 42 ñoùng taïi Ban Can phía ñoâng Pleiku, treân quoác loä 19; Tieåu Ñoaøn 43 ñoùng taïi Haøm Roàng vaø Tieåu Ñoaøn 44 ñoùng taïi Pleiku. Sau khi Ban Meâ Thuoät bò thaát thuû, Lieân Ñoaøn 7 Bieät Ñoäng Quaân ñöôïc phaùi ñeán thay hai Trung Ñoaøn 44 vaø 45 cuûa Sö Ñoaøn 23 ñeå hai Trung Ñoaøn naøy ñi chieám laïi Ban Meâ Thuoät.

Boä Tö Leänh Haønh Quaân cuûa Sö Ñoaøn 23 ñaët taïi Haøm Roàng, caùch tænh lî Pleiku 12 caây soá veà phía nam, cuøng vôùi Tieåu Ñoaøn 43 cuûa Lieân Ñoaøn 4 Bieät Ñoäng Quaân.

3.- Maët traän Ban Meâ Thuoät vaø Quaûng Ñöùc: Maët Traän naøy do Ñaïi Taù Vuõ Theá Quang, Tö Leänh Phoù Sö Ñoaøn 23 chæ huy, goàm coù:

- Trung Ñoaøn 53 vôùi hai Tieåu Ñoaøn 1 vaø 3 ñoùng taïi caên cöù B.50 ôû phi tröôøng Phuøng Döïc vaø Tieåu Ñoaøn 2 ñoùng taïi Dak Soong ôû Quaûng Ñöùc.

- Lieân Ñoaøn 24 Bieät Ñoäng Quaân vôùi Tieåu Ñoaøn 63 ñoùng taïi Gia Nghóa, hai Tieåu Ñoaøn 81 vaø 82 ñoùng xung quanh Kieân Ñöùc.

Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 23 ñoùng taïi Ban Meâ Thuoät.

b) Phoái trí cuûa Coäng quaân: Löïc Löôïng cuûa Coäng quaân ôû Cao Nguyeân goàm coù Sö Ñoaøn 320 ñoùng ôû Kontum, Sö Ñoaøn F.10 hoaït ñoäng ôû Pleiku, Sö Ñoaøn 986 truù quaân taïi vuøng Tam Bieân Vieät – Mieân - Laøo, Trung Ñoaøn bieät laäp 25, moät trung ñoaøn khaù thieän chieán, luoân quaáy phaù ôû hai tænh Darlac vaø Quaûng Ñöùc, vaø Trung Ñoaøn ñaëc coâng 95-B, moät trung ñoaøn raát thoâng thaïo veà ñòa hình ôû Cao Nguyeân, thöôøng ñoùng ôû phía ñoâng Pleiku. Trung Töôùng Hoaøng Minh Thaûo laø Tö Leänh. Thieáu Töôùng Vuõ Laêng, Ñaïi Taù Phaïm Haøm vaø Ñaïi Taù Nguyeãn Laêng laøm Tö Leänh Phoù. Ñaïi Taù Nguyeãn Hieäp laøm Chính UÛy.

CHUAÅN BÒ ÑAÙNH BAN MEÂ THUOÄT

Ban Meâ Thuoät luùc ñoù coù khoaûng 250.000 daân goàm nhieàu saéc toäc khaùc nhau. Nôi ñaây coù nhieàu ñoàn ñieàn, ña soá laø röøng cao su vaø caø pheâ, khoâng coù caùc chöôùng ngaïi thieân nhieân ñeå giuùp phoøng thuû nhö ôû Kontum hay Pleiku neân raát deã bò taán coâng. Löïc löôïng phoøng thuû laïi raát yeáu: Nghóa Quaân vaø Ñòa Phöông Quaân phaàn lôùn laø ngöôøi Thöôïng, khoâng thieän chieán, thieáu tinh thaàn kyû luaät vaø khoâng ñöôïc trang bò ñaày ñuû. Taát caû troâng chôø vaøo Trung Ñoaøn 53, nhöng Trung Ñoaøn naøy phaûi bao boïc moät vuøng laõnh thoå quaù lôùn goàm 2 tænh neân khoù baûo veä noåi.

Ñeå ñaùnh Ban Meâ Thuoät, luùc ñaàu Coäng quaân huy ñoäng 4 Sö Ñoaøn: Sö Ñoaøn 3 Sao Vaøng ôû Bình Ñònh, Sö Ñoaøn F.10 ôû Pleiku, Sö Ñoaøn 320 ôû Kontum, Sö Ñoaøn 968 ñang ñoùng ôû vuøng Tam Bieân. Ngoaøi ra, Coäng quaân coøn xöû duïng Trung Ñoaøn bieät laäp 25 ñeå chaän ñöôøng tieáp vieän vaø Trung Ñoaøn 95-B ñeå laøm muõi nhoïn taán coâng.

Tröôùc heát, Coäng quaân ra leänh cho Sö Ñoaøn 968 ñang ñoùng ôû vuøng Tam Bieân keùo veà phía taây Quaän Thanh An ôû phía taây Pleiku ñeå thay cho Sö Ñoaøn F.10 tieán veà phía taây Ban Meâ Thuoät. Ñaïi UÙy Traùc Ngoïc Anh, moät só quan khoâng baùo cuûa Quaân Ñoaøn 2, ñaõ noùi vôùi chuùng toâi raèng vaøo cuoái thaùng 1 naêm 1975, khi maùy bay L.19 chôû anh ñang bay thaùm thính treân con ñöôøng töø vuøng Tam Bieân veà Thanh An thì anh phaùt hieän ra moät ñoaøn quaân xa ñoä moät traêm chieác ñang chaïy töø Tam Bieân veà Pleiku. Anh thoâng baùo ngay veà Phoøng 2 cuûa Quaân Ñoaøn. Moät luùc sau khi nghe baùo caùo, cô quan quaân baùo cuûa Hoa Kyø ñaõ noùi vaøo maùy cho bieát ñoù laø caùc xe chuyeån quaân cuûa Sö Ñoaøn 968 cuûa Coäng quaân. Quaân Ñoaøn 2 ñaõ xin Boä Toång Tham Möu huy ñoäng caùc phi cô A.37 cuûa Sö Ñoaøn 2 vaø Sö Ñoaøn 6 Khoâng Quaân ñeán oanh kích. Cuoäc oanh kích keùo daøi töø 9 giôø saùng ñeán quaù tröa, nhöng vaãn coøn thaáy moät soá xe ñang chaïy. Boä Toång Tham Möu phaûi ñieàu ñoäng theâm Sö Ñoaøn 1 Khoâng Quaân ôû Ñaø Naüng vaøo trôï chieán. Cuoäc oanh kích keùo daøi ñeán 4 giôø chieàu thì chaám döùt. Moät maùy bay C.47 cuûa Boä Toång Tham Möu ñaõ ñeán chuïp hình vaø thaáy khoùi bay nguït trôøi, nhieàu tieáng noå töø döôùi ñaát phaùt ra, voâ soá xe bò baén chaùy naèm raûi raùc treân ñöôøng. Sau chieán coâng naøy, Quaân Ñoaøn 2 ñöôïc khen thöôûng. Trung UÙy Traùc Ngoïc Anh (ñang ôû Boston) ñöôïc vinh thaêng Ñaïi UÙy.

Bò thieät haïi naëng trong vuï oanh kích ñoù, Sö Ñoaøn 968 khoâng coøn khaû naêng chieán ñaáu nhö luùc ñaàu nöõa, Boä Chæ Huy Taây Nguyeân cuûa Coäng quaân ñaõ ñieän veà Haø Noäi caàu cöùu. Haø Noäi lieàn ra leänh ruùt gaáp Sö Ñoaøn 316 ñang ñoùng ôû vuøng bieân giôùi Laøo-Vieät ôû phía taây Ngheä Tónh ñöa vaøo Cao Nguyeân Trung Phaàn thay theá cho Sö Ñoaøn 968. Sö Ñoaøn 316 laø moät Sö Ñoaøn cô ñoäng nheï, chæ coù 2 Trung Ñoaøn, neân khi ñi qua Thöøa Thieân ñaõ ñöôïc taêng cöôøng theâm moät Trung Ñoaøn cuûa Sö Ñoaøn 324 ñang ñoùng taïi ñaây. Sau ñoù, Haø Noäi coøn cho theâm Trung Ñoaøn 29B ôû Ñaø Naüng vaøo taêng cöôøng.

Coù ñuû quaân soá roài, Coäng quaân phoái trí nhö sau: Sö Ñoaøn 3 Sao Vaøng töø Bình Ñònh ñem hai Trung Ñoaøn ñoùng ôû phía taây ñeøo An Kheâ, caét quoác loä 19 noái lieàn Bình Ñònh vaø Pleiku ñeå chaän ñöôøng tieáp vieän cuûa Sö Ñoaøn 22 boä binh vaø nghi binh.

Sö Ñoaøn F.10 töø Pleiku tieán veà phía taây Ban Meâ Thuoät, vaây quaän Ñöùc Laäp, caét con ñöôøng 14 noái lieàn Ban Meâ Thuoät vôùi Ñöùc Laäp.

Sö Ñoaøn 320 töø Kontum di chuyeån veà phía baéc Ban Meâ Thuoät, ñoùng caùch quoác loä 14 veà phía taây 5 caây soá ñeå chaän quoác loä 14 töø Pleiku ñeán Ban Meâ Thuoäc. Moät tieåu ñoaøn cuûa Sö Ñoaøn naøy ñaõ baêng qua quoác loä 14, khuùc caàu 210 (coøn goïi laø caàu Ialeo) vaø tieán veà phía ñoâng, ñoùng choát treân ñöôøng noái lieàn tænh Phuù Boån vôùi quaän Thuaàn Maãn ôû phía ñoâng baéc Ban Meâ Thuoät.

Trung Ñoaøn 25 tieán veà phía ñoâng Ban Meâ Thuoät, chaän quoác loä 21 noái lieàn tænh Khaùnh Hoøa vôùi Ban Meâ Thuoät, khuùc ñeøo Chö Cuùc, giöõa quaän Khaùnh Döông cuûa Khaùnh Hoøa vaø quaän Phöôùc An cuûa Ban Meâ Thuoät.

Taøn quaân cuûa Sö Ñoaøn 968 (khoaûng hôn 1 Trung Ñoaøn) tieán veà phía taây Pleiku, coù nhieäm vuï gaây roái ñeå caàm chaân 2 Trung Ñoaøn cuûa Sö Ñoaøn 23 ôû laïi maët traän Pleiku.

Trung Ñoaøn ñaëc coâng 95-B phong toûa quoác loä 19 noái lieàn Pleiku vôùi Quy Nhôn, ôû khuùc saùt chaân ñeøo Mang Yang, phía ñoâng Pleiku

Sö Ñoaøn cô ñoäng nheï 316 môùi töø Baéc vaøo seõ laøm muõi nhoïn ñaùnh vaøo thaønh phoá Ban Meâ Thuoät, nhöng sôï sö ñoaøn naøy 316 thieáu kinh nghieäm, khoâng naém vöõng ñòa hình ñòa vaät, seõ khoâng hoaøn thaønh nhieäm vuï, neân Haø Noäi chæ thò cho moät tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 95-B höôùng daãn sö ñoaøn naøy.

Qua caùc khoùa maät maõ môû ñöôïc, Quaân Ñoaøn 2 cuõng bieát ñích xaùc ngaøy giôø Töôùng Vaên Tieán Duõng seõ vaøo Nam baèng ñöôøng Taây Tröôøng Sôn roài xuoáng ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn ñeå vaøo Ban Meâ Thuoät. Ngaøy Vaên Tieán Duõng ñi qua phía taây Kontum, Quaân Ñoaøn 2 ñaõ cho thaû moät ñaïi ñoäi trinh saùt xuoáng quaõng ñöôøng naøy ñeå phuïc kích Vaên Tieán Duõng nhöng khoâng gaëp vì ñöôøng Ñoâng Tröôøng Sôn ôû khuùc ñoù coù quaù nhieàu nhaùnh, khoâng bieát ñoaøn xe ñi ñöôøng naøo.

ÑÒCH BAÉT ÑAÀU ÑAÙNH NGHI BINH

Ngaøy 1.3.1975, Sö Ñoaøn 3 Sao Vaøng tieán leân choát ñeøo Mang Yang treân quoác loä 19 noái lieàn Pleiku vôùi Quy Nhôn vaø gaây aùp löïc maïnh ôû phía ñoâng Pleiku. Ñieàu naøy caøng laøm cho Töôùng Phuù tin hôn nöõa raèng ñòch seõ ñaùnh Pleiku. Töôùng Phuù xin theâm vieän binh ñeå giöõ maët naøy. Lieân Ñoaøn 4 Bieät Ñoäng Quaân ñöôïc gôûi ñeán taêng vieän cho Pleiku. Töôùng Phuù lieàn ra leänh Thieát Ñoaøn 2 Thieát Giaùp do Ñaïi Taù Nguyeãn Vaên Ñoàng chæ huy phoái hôïp vôùi Lieân Ñoaøn naøy traán giöõ phía ñoâng Pleiku. Naêm 1989, khi gaëp Ñaïi Taù Ñoàng ôû Saigon, oâng cho chuùng toâi bieát maët traän naøy khaù naëng, vì ñòch raát ñoâng, aån naáp trong trong caùc hoùc nuùi phaùo kích ra döõ doâi, neân maëc daàu coù leänh phaù choát, Thieát Ñoaøn 2 cuõng khoâng theå yeåm trôï cho Lieân Ñoaøn 4 thöïc hieän ñöôïc.

Cuõng trong ngaøy 1.3.1975, Sö Ñoaøn 968 taán coâng chieám hai ñoàn ôû phía taây Thanh An vaø aùp saùt vaøo quaän Thanh An. Ñieàu naøy caøng laøm cho Töôùng Phuù tin ñòch seõ ñaùnh Pleiku.

Ngaøy 2.3.1975, Chi Tröôûng CIA ôû Quaân Khu 2 taïi Nha Trang ñaõ leân Ban Meâ Thuoät baùo cho Ñaïi Taù Nguyeãn Troïng Luaät, Tænh Tröôûng Ban Meâ Thuoät, bieát Coäng quaân ñang chuaån bò ñaùnh Ban Meâ Thuoät vaø yeâu caàu Ñaïi Taù Luaät phaûi ñeà phoøng. Ñaïi Taù Luaät thoâng baùo cho Quaân Ñoaøn thì ôû ñaây cho bieát cuõng ñaõ nhaän ñöôïc coâng ñieän cuûa CIA vaøo buoåi saùng. Töôùng Phuù lieàn ra leänh cho Trung Ñoaøn 53 ruùt moät tieåu ñoaøn ñang haønh quaân taïi Quaûng Ñöùc veà phoøng thuû Ban Meâ Thuoät vaø ñöa Lieân Ñoaøn 23 Bieät Ñoäng Quaân töø Kontum ñeán thay. Cuõng trong ngaøy naøy, tình baùo cuûa Caûnh Saùt baùo caùo phaùt hieän moät ñôn vò Coäng quaân laûng vaûng ôû röøng cao su phía ñoâng Ban Meâ Thuoät, gaàn quoác loä 21.

Ngaøy 4.3.1975, Sö Ñoaøn 3 Sao Vaøng caét ñöùt quoác loä 19 töø Quy Nhôn ñeán Pleiku, ôû khuùc Bình Kheâ vaø Suoái Ñoâi. Hai Trung Ñoaøn 41 vaø 42 cuûa Sö Ñoaøn 22 ñöôïc leänh phaù caùi choát naøy nhöng khoâng tieán leân noåi.

Ngaøy 5.3.1975, Trung Ñoaøn 25 cuûa Coäng quaân choát quoác loä 21 ôû ñeøo Chö Cuùc naèm giöõa quaän Khaùnh Döông vaø quaän Phöôùc An, phía ñoâng Ban Meâ Thuoät. Moät ñoaøn xe quaân söï cuûa Quaân Löïc VNCH di chuyeån qua ñeøo Chö Cuùc ñaõ bò Coäng quaân phuïc kích vaø baén chaùy, caùc binh só bò baét.

Tröa 5.3.1975, Sö Ñoaøn 320 cho moät tieåu ñoaøn chaän ñaùnh moät ñoaøn quaân xa cuûa Trung Ñoaøn 45 goàm 14 chieác di chuyeån treân quoác loä 14, khuùc phía baéc quaän Thuaàn Maãn. Ñoaøn xe naøy coù keùo theo moät khaåu ñaïi baùc 105 ly. Ñöôïc tin naøy, Töôùng Phuù laïi ra leänh cho Trung Ñoaøn 45 ñöa moät tieåu ñoaøn haønh quaân luïc loïi hai beân quoác loä 14 ñeå tìm caùc daáu veát cuûa Sö Ñoaøn 320, nhöng khoâng phaùt hieän ñöôïc gì.

Ngaøy 7.3.1974, Coäng quaân chieám cöù ñieåm Chö Xeâ phía baéc Buoân Hoâ vaø caét ñöùt quoác loä 14. Sau ñoù, Coäng quaân cho phaùo kích vaøo Boä Tö Leänh Quaân Ñoaøn 2 taïi Phi Tröôøng Cuø Hanh ôû Pleiku vaø môû nhöõng traän ñaùnh lôùn ôû Bình Ñònh ñeå caàm chaân Sö Ñoaøn 22 vaø ñaùnh laïc höôùng. Töôùng Phuù ñaõ laáy maùy bay ñi quan saùt maët traän Bình Ñònh. Ñaïi Taù Trònh Tieáu keå raèng sau khi thò saùt caùc maët traän Tam Quan, Boàng Sôn vaø ñeøo Mang Yang, Töôùng Phuù ñaõ ñöa oâng vaø vaø moät só quan khaùc veà Nha Trang aên côm toái ôû nhaø oâng. Taïi ñaây, baø Phuù ñaõ leân tieáng khieån traùch caùc só quan Quaân Ñoaøn 2 trong vieäc cho oanh taïc cô phaù huûy ñoaøn xe cuûa Sö Ñoaøn 968. Theo baø, Vieät Coäng chæ muôïn ñöôøng cuûa Quaân Ñoaøn 2 ñeå ñi voâ Nam, nhöng vì Quaân Ñoaøn 2 ñaùnh hoï neân baây giôø hoï ñaùnh traû laïi khaép nôi. Töôùng Phuù ngoài im laëng vaø toû ra chaùn naûn.

Ngaøy 8.3.1975, Sö Ñoaøn 320 ñaùnh chieám quaän Thuaàn Maãn. Taïi ñaây chæ coù moät tieåu ñoaøn ñòa phöông quaân traán giöõ neân khoâng caàm cöï ñöôïc laâu vaø ñaõ bò thaát thuû. Ñöôøng 14 bò caét theâm ôû khuùc quaän Thuaàn Maãn.

TAÁN COÂNG ÑÖÙC LAÄP VAØ BAN MEÂ THUOÄT

1.- Soá phaän cuûa Ñöùc Laäp: Ñeâm 8.3.1975, Sö Ñoaøn F.10 baét ñaàu taán coâng quaän Ñöùc Laäp. Caùc caên cöù Nuùi Löûa vaø 23 baûo veä Ñöùc Laäp bò traøn ngaäp.

Khoaûng 10 giôø saùng ngaøy 9.3.1975, Töôùng Phuù vaø Boä Tham Möu Quaân Ñoaøn 2 ñaõ bay veà Ban Meâ Thuoät hoïp vôùi Chuaån Töôùng Leâ Trung Töôøng, Tö Leänh Sö Ñoaøn 23, Ñaïi Taù Voõ Theá Quang, Tö Leänh Phoù Sö Ñoaøn 23, Ñaïi Taù Nguyeãn Troïng Luaät, Tænh Tröôûng Darlac, Ñaïi Taù Nguyeãn Vaên Nghìn, Tænh Tröôûng Quaûng Ñöùc vaø Trung Taù Voõ AÂn, Trung Ñoaøn Tröôûng Trung Ñoaøn 53. Ñaïi Taù Nguyeãn Vaên Nghìn baùo caùo Coäng Quaân ñaõ taán coâng vaøo Ñöùc Laäp töø 5 giôø saùng vôùi caáp soá lôùn, tình hình raát bi ñaùt. Boä Chæ Huy Chi Khu bò truùng nhieàu ñaïn 130 ly, bò hö haïi naëng neân Chi Khu Tröôûng phaûi ñöa Boä Chæ Huy ra khoûi quaän, nhöng vaãn ñang chieán ñaâu. Töôùng Phuù theo doõi moät tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 53 ñang chieán ñaáu vôùi Sö Ñoaøn F.10 ôû quaän Ñöùc Laäp vaø ñöôïc bieát Trung Taù Nguyeãn Cao Vöïc, Quaän Tröôûng Ñöùc Laäp, ñaõ bò thöông nhöng vaãn phaûi chæ huy hai khaåu ñaïi baùc 105 ly baén tröïc xaï ñeå choáng laïi chieán thuaät taán coâng bieån ngöôøi cuûa Coäng quaân. Töôùng Phuù suy nghó vaø noùi raèng tình hình Ñöùc Laäp khoâng theå cöùu vaõn ñöôïc nöõa neân khoâng taêng vieän.

Khoaûng gaàn 12 giôø, Töôùng Phuù ñeán thaêm Chi Khu Darlac, aên côm tröa vôùi Töôùng Töôøng, Ñaïi Taù Nghìn vaø Ñaïi Taù Luaät. Töôùng Phuù aên voäi vaøng roài ra phi tröôøng Phuøng Döïc ñaùp maùy bay veà Pleiku ñeå theo doõi tình hình chung cuûa Quaân Ñoaøn. Tröôùc khi leân maùy bay, oâng quay laïi noùi vôùi Ñaïi Taù Luaät: “Chuù maøy caån thaän, coi chöøng chuùng noù ñaùnh nghe!”.

Luùc ñoù trong thò xaõ Ban Meâ Thuoäc vaø voøng ñai thaønh phoá chæ coøn 2 tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 53, moät giöõ ôû ngaõ ba Dak Sak vaø moät ñoùng ôû caên cöù B.50 gaàn phi tröôøng Phuøng Döïc, cuøng vôùi 2 chi ñoäi thieát giaùp vaø moät ñaïi ñoäi phaùo binh. Soá coøn laïi laø 2 tieåu ñoaøn Ñòa Phöông Quaân vaø Nghóa Quaân ñöôïc phaân taùn moûng ñeå baûo veä caùc kho trong thaønh phoá. Caûnh Saùt Daõ Chieán ñöôïc phaân chia boá trí ôû caùc cao oác. Töôùng Phuù höùa seõ cho theâm moät chi ñoaøn thieát giaùp vaø cho pheùp ruùt ngay tieåu ñoaøn 204 Ñòa Phöông Quaân ôû Baûn Ñoân veà baûo veä thò xaõ.

Ñieàu ñaùnh ngaïc nhieân laø cho ñeán giôø phuùt ñoù, khi moïi tin töùc quaân baùo vaø tình hình thöïc teá xaùc ñònh ñòch chuaån bò ñaùnh Ban Meâ Thuoät, Töôùng Phuù vaãn cho raèng ñòch seõ ñaùnh Pleiku. OÂng laëp laïi nhaän ñònh cuûa oâng laø Coäng quaân chæ bao vaây Ban Meâ Thuoät ñeå laøm keá nghi binh roài baát thaàn taán coâng vaøo Pleiku. Rieâng taïi maët traän Ban Meâ Thuoät, Trung Taù Leâ Nguyeân Phaû, Tham Möu Tröôûng Sö Ñoaøn 23, cho bieát Töôùng Phuù ñaõ nhaän ñònh moät caùch sai laàm raèng sau Ñöùc Laäp, Coäng quaân seõ ñaùnh Buoân Hoâ, neân oâng ñaõ chæ thò cho Ñaïi Taù Leâ Khaéc Lyù, Tham Möu Tröôûng Quaân Ñoaøn 2, xin Boä Toång Tham Möu cho tröïc thaêng chuyeån Lieân Ñoaøn 21 Bieät Ñoäng Quaân ñang ñoùng taïi Kontum, thaû xuoáng quaän Buoân Hoâ, caùch thaønh phoá Ban Meâ Thuoät 30 caây soá veà phía baéc. Cuoäc chuyeån vaän quaân khôûi söï töø 10 giôø saùng ñeán 4 giôø chieàu môùi chaám döùt.

Toái 9.3.1975, quaän Ñöùc Laäp bò thaát thuû. Sö Ñoaøn F.10 cuûa ñòch ñaõ laøm chuû tình hình ôû phía taây nam Ban Meâ Thuoät vaø ñang tieán veà thaønh phoá. Voøng vaây Ban Meâ Thuoät baét ñaàu bò xieát chaët.

2.- Soá phaän cuûa Tieåu Khu Darlac: Khoaûng 2 giôø saùng ngaøy 10.3.1975, Coäng quaân baét ñaàu taán coâng vaøo thaønh phoá. Chuùng môû ñöôøng baèng xe taêng vaø troïng phaùo ñuû loaïi. Moïi phía ñeàu coù ñòch.

Ñeán 8 giôø saùng, ñòch duøng chieán xa T.54 ñaùnh chieám kho Mai Haéc Ñeá cuûa Boä Chæ Huy 5 Tieáp Vaän. Ñaïi Taù Voõ Theá Quang chæ thò Ñaïi Taù Luaät ñieàu ñoäng moät ñaïi ñoäi vaø 4 xe M.113 ra choát ôû Ngaõ Saùu ñeå chaän ñòch. Caùc oanh taïc cô ñöôïc phaùi ñeán yeåm trôï. Luùc 11 giôø ñòch taán coâng Boä Chæ Huy Tieåu Khu.

Ñeán khoaûng 9 giôø, tieåu khu chaùy gaàn heát vì bò phaùo, tröø khu truyeàn tin. Ñaïi Taù Luaät vaø Phoù Tænh Tröôûng Nguyeãn Ngoïc Vî chaïy sang baûn doanh Sö Ñoaøn 23, nhöng lính canh khoâng chòu môû coång. Ñaïi Taù Vuõ Theá Quang phaûi ra nhaän dieän roài cho leänh, lính môùi môû cöûa.

Thieáu Taù Hy, Tröôûng Phoøng 3 cuûa Tieåu Khu, tieáp tuïc chæ huy binh só choáng laïi Coäng quaân. Luùc 12 giôø 45, moät traùi phaùo cuûa ñòch baén truùng haàm chæ huy cuûa Tieåu Khu, Boä Tham Möu Tieåu Khu phaûi ruùt ra khoûi vò trí. Luùc 13 giôø 30, Coäng quaân taán coâng vaøo Tieåu Khu. 14 giôø Coäng quaân chieám Boä Chæ Huy Tieåu Khu. Ñeán 15 giôø, Ñaïi Taù Quang khoâng coøn baét lieân laïc ñöôïc vôùi Tieåu Khu.

3.- Soá phaän cuûa Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 23: Ñòch khoâng naém vöõng ñòa hình neân khoâng tieán nhanh ñöôïc. Ñeán 7 giôø saùng ngaøy 11.3.1975, Coäng quaân môùi taán coâng vaøo Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 23, nhöng löïc löôïng phoøng thuû vaãn coøn caàm cöï ñöôïc.

Luùc 10 giôø 10 phuùt, moät phi vuï A-37 cuûa Khoâng Quaân thaû bom nhaàm vaøo Trung Taâm Haønh Quaân cuûa Boä Tö Leänh Sö Ñoaøn 23. Moïi lieân laïc vôùi Boä Tö Leänh Quaân Ñoaøn 2 vaø Boä Toång Tham Möu hoaøn toaøn bò phaù huûy. Boä ñoäi vaø chieán xa cuûa Coäng quaân traøn vaøo haäu cöù Sö Ñoaøn 23 nhö nöôùc vôõ bôø. Ñaïi Taù Vuõ Theá Quang, Tö Leänh Phoù Sö Ñoaøn, Ñaïi Taù Nguyeãn Troïng Luaät, Tænh Tröôûng kieâm Tieåu Khu Tröôûng Tieåu Khu Darlac, quyeát ñònh môû ñöôøng maùu ñem ñôn vò thoaùt khoûi haäu cöù.

Ñaïi Taù Quang chæ chaïy sang khu thieát giaùp naèm khuaát sau beänh vieän. Caùc binh só chaïy theo. Khu thieát giaùp coøn hôn chuïc chieác thieát vaän xa M113 vaø moät soá lính, nhöng khoâng theå ra loái tröôùc vì seõ ñuïng ñaàu vôùi xe taêng cuûa ñòch. Ñaïi Taù Quang lieàn ra leänh cho thieát vaän xa caùn leân haøng raøo keõm gai ôû phía sau maø ñi. Toaùn quaân coù chöøng 200 ngöôøi ñaõ xuoáng ñöôïc thung luõng vaø ñeán suoái Ñoác Hoïc, moät choã khuaát vaø hôi kín. Ñaïi Taù Quang ñònh töû thuû taïi ñaáy, nhöng Ñaïi Taù Luaät cho raèng choã ñoù troáng traûi quaù. Hai ngöôøi baøn caùch ñeán Trung Taâm Huaán Luyeän cuûa Sö Ñoaøn 23 ñeå töø ñoù baét lieân laïc laïi vôùi caùc ñôn vò. Nhöng trung taâm naøy naèm ôû phía beân kia thò xaõ Ban Meâ Thuoät neân raát khoù ñeán ñöôïc.

Ñaïi Taù Quang muoán lieàu daãn quaân xaâm nhaäp qua thaønh phoá vaøo luùc ñeâm toái ñeå tôùi trung taâm. Ñaïi Taù Luaät cho raèng loái ñoù quaù nguy hieåm, muoán ñi ñöôøng voøng qua röøng ñeå ñeán. Baøn luaän moät hoài, hai oâng quyeát ñònh ai muoán ñi ngaû naøo thì ñi. Coù chöøng 50 ngöôøi theo Ñaïi Taù Luaät. Soá coøn laïi theo Ñaïi Taù Quang. Hai toaùn chia tay nhau vaøo khoaûng 11 giôø .

Phoù Tænh Tröôûng Nguyeãn Ngoïc Vî theo Ñaïi Taù Luaät. Toaùn naøy loäi boä ñeán Buoân Ky, nhöng vöøa vöôït qua moät ngoïn ñoài troïc ñaõ thaáy xe taêng cuûa Coäng quaân. Ñoaøn ngöôøi chaïy trôû laïi phía sau ñoài, nhöng chaïy môùi ñöôïc 10 thöôùc, Ñaïi Taù Luaät teù ñaùnh bòch. Nhöõng ngöôøi khaùc lo chaïy thaät leï. Ba ngaøy sau hoï ñeàu bò baét. Ñaïi Taù Quang, Ñaïi Taù Luaät vaø Phoù Tænh Tröôûng Vî ñeàu ñöôïc ñöa veà giam cuøng moät choã.

4.- Soá phaän cuûa Lieân Ñoaøn 21: Khi Coäng quaân khôûi ñaàu taán coâng Ban Meâ Thuoät, Töôùng Phuù chæ ra leänh cho Lieân Ñoaøn 21 Bieät Ñoäng Quaân do Trung Taù Leâ Quyù Daäu chæ huy, töø Buoân Hoâ tieán baèng ñöôøng boä veà Ban Meâ Thuoät ôû caùch Buoân Hoâ khoaûng 30 caây soá.

Luùc 17 giôø chieàu ngaøy 10.3.1975, Ñaïi Taù Quang ñaõ baét lieân laïc ñöôïc vôùi Lieân Ñoaøn 21 ñang tieán vaøo thaønh phoá. OÂng lieàn ra leänh cho Trung Taù Daäu cho Tieåu Ñoaøn 72 chieám laïi Tieåu Khu vaø Tieåu Ñoaøn 96 laáy laïi kho Mai Haéc Ñeá. Ñòa Phöông Quaân, Nghóa Quaân vaø Caûnh Saùt Daõ Chieán ñang quaàn thaûo vôùi ñòch trong thaønh phoá ñeå tranh töøng taác ñaát.

Lieân Ñoaøn 21 ñaõ vaøo ñöôïc thaønh phoá vaø laäp ñöôïc moät soá chieán coâng, nhöng khi cuoäc giao chieán ñang tieáp tuïc thì ñuøng moät caùi, Chuaån Töôùng Leâ Trung Töôøng ra leänh cho cho Trung Taù Daäu ñieàu ñoäng Lieân Ñoaøn 21 phoái hôïp vôùi Ñòa Phöông Quaân coøn laïi ruùt veà vaây quanh saân bay L.19 trong thaønh phoá ñeå oâng phaùi tröïc thaêng ñeán ñoùn 21 ngöôøi trong gia ñình cuûa oâng ñang keït taïi saân bay naøy. Maëc daàu coù söï yeåm trôï cuûa caû Ñòa Phöông Quaân laãn Lieân Ñoaøn 21, tröïc thaêng cuûa Töôùng Töôøng phaùi ñeán cuõng khoâng ñaùp xuoáng ñöôïc vì ñòch phaùo kích döõ quaù. Cuoái cuøng Chuaån Töôùng Töôøng ñaõ ra leänh laáy moät thieát vaän xa M.113 chôû toaøn boä gia ñình cuûa oâng tôùi Trung Taâm Huaán Luyeän caùch thò xaõ khoaûng 3 caây soá ñeå tröïc thaêng ñeán ñoùn. Lieân Ñoaøn 21 vaø Ñòa Phöông Quaân phaûi raát vaát vaû môùi ñöa ñöôïc gia ñình Töôùng Töôøng ra khoûi vuøng giao tranh vaø yeåm trôï cho tröïc thaêng tôùi ñoùn. Khi tröïc thaêng boác ñöôïc gia ñình Chuaån Töôùng Töôøng ñi roài thì ñòch ñaõ chieám gaàn nhö toaøn boä thaønh phoá Ban Meâ Thuoät. Lieân Ñoaøn 21 tieán veà saân bay Phuøng Döïc ñeå phoái hôïp taùc chieán vôùi moät tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 53 ôû caên cöù B.50 thì bò chaän ñaùnh phaûi lui ra khoûi voøng ñai thaønh phoá vaø bò vaây ôû Ñaït Lyù.

5.- Soá phaän cuûa haäu cöù Trung Ñoaøn 53: Haäu cöù cuûa Trung Ñoaøn 53 ñoùng ôû caên cöù B.50, gaàn phi tröôøng Phuøng Döïc do moät tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 53 traàn giöõ vaø moät ñaïi ñoäi thaùm baùo cuûa Trung Ñoaøn 45 taêng cöôøng. Ñaïi ñoäi naøy raát thieän chieán.

Caên cöù B.50 voán laø moät traïi löïc löôïng ñaëc bieät cuõ cuûa Myõ coù chu vi treân moät caây soá, vôùi nhöõng coâng söï ñöôïc xaây caát raát kieân coá, coù taát caû 11 haàm ñuû söùc chòu ñöïng ñöôïc ñaïn 130 ly, xung quanh coù xeáp bao caùt cao laøm thaønh nhöõng uï chieán ñaáu caù nhaân. ÔÛ xa xa laø moät voøng ñai haøng raøo keûm gai nhieàu lôùp bao boïc. Tieåu cuûa Trung Ñoaøn 53 ñoùng trong caên cöù, coøn Ñaïi Ñoäi Thaùm Baùo do Thieáu UÙy Nguyeãn Coâng Phuùc chæ huy ñoùng treân phi tröôøng Phuøng Döïc, giöõa caùc uï baûo veä phi cô.

Ñeâm 10.3.1975, haäu cöù Trung Ñoaøn 53 vaø phi tröôøng Phuøng Döïc bò phaùo kích naëng. Ñeán 5 giôø saùng caên cöù bò ñòch taán coâng töø hai phía ñoâng baéc vaø ñoâng nam. Ñòch chieám ñöôïc moät phaàn caên cöù. Nhöng ñeán 8 giôø saùng, quaân truù phoøng ñaõ phaûn coâng, Coäng quaân bò ñaùnh daït sang moät beân. Moät caùnh quaân cuûa Coäng quaân ñaõ chaïy qua khu ñaát troáng cuûa phi tröôøng neân bò Ñaïi Ñoäi Thaøm Baùo baén tæa phaûi chaïy vaøo bìa röøng cao su gaàn phi ñaïo, ñeå laïi hôn 40 xaùc cheát, moät soá vuõ khí vaø quaân trang quaân duïng. Sau ñoù, Coäng quaân trôû laïi taán coâng nhieàu laàn, nhöng ñeàu bò ñaåy lui.

Tieåu ñoaøn cuûa Trung Ñoaøn 53 caàm cöï keùo daøi ñeán ngaøy 18.3.1975 thì phaûi môû ñöôøng maùu chaïy thoaùt veà höôùng Laïc Thieän, sau khi coù leänh ruùt khoûi Cao Nguyeân. Töôùng Phuù vaø Boä Tham Möu ñaõ leân maùy bay ñi tìm vaø baét ñöôïc lieân laïc, nhöng soá taøn quaân ôû caïnh Trung Taù AÂn luùc ñoù chæ coøn khoaûng 20 ngöôøi.

Ñeâm 16.3.1975, khi Coäng quaân phaùo nhö vuõ baûo vaøo phi tröôøng, Thieáu UÙy Phuùc lieân laïc vôùi Trung Ñoaøn 53, nhöng khoâng ai traû lôøi. Gaàn saùng, Coäng quaân cho xe taêng taán coâng caên cöù Trung Ñoaøn 53 vaø chieám caên naøy, sau ñoù tieán qua phi tröôøng thanh toaùn Ñaïi Ñoäi Thaùm Baùo coøn soùt laïi. Khoâng coù tieáp teá, heát ñaïn döôïc, phaûi duøng AK 47 cuûa ñòch boû laïi ñeå chieán ñaáu, Thieáu UÙy Phuùc phaûi xin phi cô ñeán oanh taïc ñeå ruùt ra. Ñuùng luùc Coäng quaân ñang taäp trung quaân, phi cô ñöôïc thaùm baùo höôùng daãn ñaõ ñeán doäi bom xuoáng ñaàu ñòch. Nhôø nhöõng traùi bom naøy, Ñaïi Ñoäi Thaùm Baùo coøn laïi hôn 50 ngöôøi ñaõ ruùt chaïy vaøo khu röøng cao su. Khi vaøo ñöôïc trong röøng thì chæ coøn laïi khoaûng 30 ngöôøi. Nhöng sau ñoù Coäng quaân laïi ñeán taán coâng. Thieáu UÙy Phuùc vaø moät y taù thoaùt khoûi cuoäc phuïc kích, nhöng roài ngaøy 22.5.1975 cuõng bò baét khi moø xuoáng suoái uoáng nöôùc.

Nhö vaäy, Trung Ñoaøn 53 vaø Ñaïi Ñoäi Thaùm Baùo ñaõ baûo veä caên cöù B.50 vaø phi tröôøng Phuøng Döïc ñöôïc 18 ngaøy khieán Coäng Quaân phaûi kính neå

LAØM TAN NAÙT MOÄT ÑOÄI QUAÂN

Khoâng naém vöõng chieán löôïc vaø chieán thuaät cuûa ñòch, Toång Thoáng Thieäu cuõng nhö Boä Toång Tham Möu ñaõ ñeå maát caùi choát quan troïng thöù hai baûo veä mieàn Nam laø Ñöùc Laäp sau khi ñaõ boû maát caùi choát thöù nhaát laø Thöôøng Ñöùc vaøo thaùng 8 naêm 1975.

Söï tính toaùn sai laàm nghieâm troïng cuûa Töôùng Phaïm Vaên Phuù ñaõ laøm maát Ban Meâ Thuoät, keùo theo haäu quaû laø laøm maát toaøn mieàn Nam.

Thaät ra, theo söï ñaùnh giaù cuûa caùc só quan cao caáp cuøa QLVNCH, Töôùng Phuù khoâng ñuû khaû naêng ñieàu khieån moät quaân ñoaøn. Sôû dó oâng ñöôïc ñi laøm Tö Leänh Quaân Ñoaøn 2 laø do söï vaän ñoäng cuûa baø Laâm Ñeä, vôï oâng (thöôøng ñöôïc Phaïm Huaán goïi laø “Chò Hai”). Theo Ñaïi Taù Trònh Tieáu, Tröôûng Phoøng 2 Quaân Ñoaøn 2, baø Laâm Ñeä ñaõ vaän ñoäng vôùi baø Ñinh Thò Yeán, vôï cuûa Ñaïi Töôùng Traàn Thieän Khieâm, ñeå Töôùng Phuù ñöôïc cöû vaøo chöùc vuï naøy. Khi oâng ñi nhaän chöùc, Töôùng Cao Vaên Vieân, Toång Tham Möu Tröôûng QLVNCH, ñaõ khoâng tieáp.

Sau khi nhaän chöùc, coâng vieäc chính cuûa Töôùng Phuù khoâng phaûi laø maët traän maø lo kieám tieàn ñoùng huïi cheát. Trung Taù Traàn Tích, Tröôûng Phoøng 1 cuûa Quaân Ñoaøn 2 cho bieát, sau khi ruùt khoûi Cao Nguyeân vaø chaïy veà tôùi Nha Trang, Töôùng Phuù coøn hoûi oâng: “Anh xem coù ai muoán ñi laøm tænh tröôûng khoâng?” Trung Taù Tích ngaïc nhieân hoûi laïi: “Giôø naøy maø Thieáu Töôùng coøn tìm tænh tröôûng laøm gì nöõa?” Töôùng Phuù buoàn raàu traû lôøi: “Thaùng naøy chöa coù 2 trieäu ñoùng cho Trung Töôùng”!

Trung Töôùng Daëng Vaên Quan, Coá Vaán An Ninh cuûa Toång Thoáng Thieäu, vaø Chuaån Töôùng Leâ Trung Töôøng (cuøng khoùa Ñaäp Ñaù vôùi Töôùng Thieäu), Tö Leänh Sö Ñoaøn 23, ñaõ doïn veà ôû Orange County, California, nhöng khi nghe chuùng toâi keå chuyeän traän Ban Meâ Thuoäc treân Saøi Goøn Nhoû vaø treân ñaøi VOV, Töôùng Quang ñaõ boû qua Georgia, coøn Töôùng Töôøng veà ôû Vieät Nam luoân. Nhöõng chuyeän bi thaûm nhö theá naøy coøn nhieàu laém, chuùng toâi seõ keå sau.

Nhìn laïi, chuùng ta thaáy caùc só quan vaø binh só ngoaøi maët traän ñaõ chieán ñaáu raát thieän chieán vaø raát anh duõng, saün saøng hy sinh cho Toå Quoác, trong khi moät soá töôùng laõnh coù quyeàn trong tay quaù yeáu keùm vaø tham nhöõng, ñaõ ñaãy hoï vaøo ñöôøng cuøng vaø laøm maát nöôùc!

Nhaân kyû nieâm 30 naêm ngaøy maát mieàn Nam, chuùng ta tuyeân döông taát caû caùc chieán só VNQH ôû maët traän. Toå Quoác seõ ghi nhôù coâng ôn cuûa hoï. Rieâng trong traän Ban Meâ Thuoät, chuùng toâi xin ghi nhaân coâng ôn cuûa caùc chieán só sau ñaây:

- Trung Taù Nguyeãn Cao Vöïc, Quaän Tröôûng Ñöùc Laäp vaø caùc chieán só cuøng chieán ñaáu vôùi oâng.

- Trung Taù Voõ AÂn, Trung Ñoaøn Tröôûng Trung Ñoaøn 53 vaø caùc chieán só ôû caên cöù B.50.

- Trung Taù Leâ Quyù Daäu, Lieân Ñoaøn Tröôûng Lieân Ñoaøn 21 Bieät Ñoäng Quaân vaø caùc chieán só thuoäc Lieân Ñoaøn naøy.

- Caùc Nghóa Quaân, Ñòa Phöông Quaân vaø Löïc Löôïng Caûnh Saùt ôû Ban Meâ Thuoät.

- Thieáu UÙy Nguyeãn Coâng Phuùc, Ñaïi Ñoäi Tröôûng Ñaïi Ñoäi Thaùm Baùo cuûa Trung Ñoaøn 45, vaø caùc binh só döôùi quyeàn, ñaõ chieán ñaáu raát anh duõng taïi phi tröôøng Phuøng Döïc cho ñeán giôø phuùt cuoái cuøng.

Ngaøy nay, tænh lî Darlac khoâng coøn ñöôïc goïi laø Ban Meâ Thuoät nöõa maø trôû laïi teân cuõ laø Buoân Ma Thuoät, vaø quaän Ñöùc Laäp trôû thaønh huyeân Dakmil. Nhöng nhöõng chieán coâng oai huøng cuûa caùc chieán só VNCH seõ maõi maõi ñöôïc lòch söû ghi nhôù.

Tuù Gaøn